Kalwaria Pacławska

Na południowy wschód od Przemyśla, na jednym ze wzgórz Pogórza Przemyskiego, leży Kalwaria Pacławska, osada i zespół klasztorny oo. Franciszkanów – Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej, jedyne tego rodzaju miejsce kultu w regionie. Okolica to niezwykłe malownicza, wyniosłe wzgórza, przecięte krętą doliną rzeki Wiar, nieliczne pola, łąki i rozległe lasy. W tychże lasach, niegdyś jeszcze bardziej rozległych i niedostępnych, polował swego czasu Aleksander Fredro.

Zespół klasztorny usytuowany jest – podobnie jak i osada – na garbie stromego wzgórza. Na zboczach wzniesień, po obu stronach doliny, w malowniczej scenerii pól, łąk i lasów rozrzucone jest kilkadziesiąt kalwaryjskich kaplic i kapliczek. Okolica to niezwykle urokliwa, poza dniami odpustów, wyjątkowo cicha i spokojna. Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego utrzymany jest w stylu późnego baroku o charakterze raczej prowincjonalnym. Zbudowany jest na rzucie krzyża, trójnawowy, z dwoma krótkimi i bardzo wąskimi nawami bocznymi, szeroką nawą poprzeczną, wystającą znacznie poza korpus budowli oraz dwoma wieżami w fasadzie zachodniej.

W całości zespół klasztory tworzy cenny obiekt architektoniczny i kultowy, już w 1932 roku uznany za zabytek. Wzgórze klasztorne kilka razy w roku zapełnia się wielotysięcznym tłumem pielgrzymów, rozbrzmiewa gwarem modłów i religijnych śpiewów. W ciągu roku odbywa się tu kilka odpustów, z których największe ma znaczenie ma wielki Odpust trwający od 11 do 15 sierpnia z okazji Wniebowzięcia NMP. Od kilku lat, w każdy Wielki Piątek ma miejsce oryginalny spektakl plenerowy, inscenizacja Misterium Męki Pańskiej.