Zakole

Lokalizacja: pow. bieszczadzki, gm. Lutowiska
Typ: Torfowiskowy

Utworzony został w roku 1970. W dolinie górnego Sanu w latach 70. i 80. ubiegłego wieku utworzono pięć rezerwatów torfowiskowych. Cztery z nich: „Dźwiniacz”, „Tarnawa”, „Litmirz” i „Łokieć” w roku 1999 włączono do Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Najbardziej wysunięty na północ rezerwat „Zakole” pozostał poza parkiem. Położony w zakolu Sanu, tuż przy granicy z Ukrainą, jest trudno dostępny i dzięki temu najmniej narażony na zniszczenie. Z tego powodu jest tak ważny dla badaczy. Przedmiotem ochrony jest tu prawidłowo wykształcone holoceńskie torfowisko wysokie. Torfowisko to, podobnie jak pozostałe torfowiska Bieszczadów, jest obiektem unikatowym w skali Polski Południowo-Wschodniej.

Łączna liczba gatunków roślin naczyniowych występujących w rezerwacie wynosi 24, ponadto stwierdzono 17 mszaków i 1 porost. Głównym składnikiem roślinności torfowiska wysokiego są mchy z podklasy torfowców: torfowiec magellański, czerwonawy oraz Russowa. Mniej liczne są: torfowiec spiczastolistny, ciemny, Girgensohna, ostrolistny, błotny i zakrzywiony. Występują także następujące gatunki: mochwian bagienny, płonnik pospolity i płonnik sztywny. W miejscach przesuszonych często spotkać można rokietnika pospolitego, widłozęba miotlastego, płonnika strojnego oraz piórosza pierzastego. Na torfowisku dominują krzewinki wrzosowate: borówka bagienna, borówka czarna, borówka brusznica, żurawina błotna, bagno zwyczajne i modrzewnica zwyczajna. Często spotykanym gatunkiem jest bażyna czarna, wełnianka pochwowata i turzyca pospolita, sporadycznie występującą na obrzeżu torfowiska. W części brzeżnej czasami pojawiają się gatunki obce, takie jak: kokoryczka wielokwiatowa, siódmaczek leśny i szczawik zajęczy. Miejscami, na przesuszonych kępach i płatach odsłoniętego torfu, pojawia chrobotek. We florze torfowisk wysokich występuje kilkanaście gatunków chronionych: chrobotek kieliszkowaty, rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, kruszyna pospolita oraz wszystkie mchy za wyjątkiem widłozęba miotlastego i płonnika strojnego.

Z fauny na terenie rezerwatu spotkać można jelenia, sarnę, żubra, lisa, wilka, niedźwiedzia i rysia. Do liczniejszych mniejszych zwierząt zaliczyć należy przedstawicieli: gryzoni (myszy, wiewiórki, nornice, popielicowate), ssaków owadożernych (ryjówki, jeże, rzęsorki), a także zajęczaki, łasicowate i nietoperze. Bardzo bogata jest awifauna tego terenu, najliczniejsze są drobne ptaki śpiewające: zięba, kowalik, pokląskwa oraz muchołówki, sikory. Liczne są również ptaki drapieżne: orlik krzykliwy oraz myszołów zwyczajny. Spotkać można także bociana czarnego i orzechówkę. Przy strumieniach występuje pluszcz, pilszka górska i łozówka. Spotkać tu można reprezentującą górski element fauny salamandrę plamistą oraz traszkę karpacką, będącą endemitem karpackim. Pospolicie występują: kumak górski, ropucha szara oraz żaba trawna. Gady reprezentowane są przez licznie występujące jaszczurki: zwinkę i żyworodną oraz zaskrońca zwyczajnego. Zdecydowanie rzadziej występuje żmija zygzakowata oraz padalec zwyczajny.