Przełom Sanu pod Grodziskiem

Lokalizacja: pow. leski, gm. Olszanica, Solina
Typ: Krajobrazowy

Utworzony został w roku 2003, na powierzchni 100,24 ha w obrębie trzech wsi: Zwierzyń, Bereźnica Niżna oraz Średnia Wieś. Rezerwat położony jest w zasięgu Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Teren chroniony obejmuje atrakcyjny krajobrazowo przełomowy odcinek doliny rzeki San i terenów nad Zbiornikiem Myczkowce poniżej elektrowni w Zwierzyniu. Przełom Sanu przez piaskowcowo-łupkowe wzniesienia wysoczyznowe, od wschodu ograniczone stromym, lesistym zboczem Grodziska (556 m n.p.m.), od zachodu łagodnie przechodzące w wyniesienia Trzech Kopców (451 m n.p.m.), tworzy wyjątkowy i niepowtarzalny pod względem krajobrazowym zakątek. Przełom Sanu jest w tym miejscu zakończeniem długiego zakola (tzw. łokcia lub omegi), jaką od zapory w Myczkowcach poprzez Zwierzyń i z powrotem w kierunku Myczkowiec zakreśla dolina tej rzeki.

Teren ten porośnięty jest lasem mieszanym z grądem subkontynentalnym, żyzną buczyną karpacką i jaworzyną górską, w której występuje niezwykle cenne stanowisko języcznika zwyczajnego – jedynej w Polsce paproci o nie podzielonych liściach. Drzewostany rezerwatu przez lata wykorzystywane były gospodarczo, jednak charakter prowadzonej działalności człowieka nie odbił się w negatywny sposób na ich strukturze, w związku z czym można je określić mianem naturalnych bądź zbliżonych do naturalnych.

Flora roślin jest bardzo bogata, zarejestrowano tu obecność około 320 gatunków, ale przypuszczalnie ich liczba jest znacznie większa. Najwięcej jest taksonów górskich (41) m.in.: żywiec gruczołowaty, tojeść gajowa, przetacznik górski, starzec Fuchsa i gajowy, paprotnik Brauna, oset łopianowaty, śnieżyca wiosenna, lepiężnik biały i szałwia lepka. Rośliny rzadkie i chronione (28 gatunków) są licznie reprezentowane. Obok pospolitych roślin chronionych, takich jak bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko czy marzanka wonna, spotkać tu można prawdziwe osobliwości: kruszczyka szerokolistnego i sinego, tojadu mołdawskiego i lulecznicę kraińską.

Na obszarze Nadleśnictwa Lesko, w granicach którego położony jest rezerwat, stwierdzono występowanie ponad 130 gatunków ptaków, z których większość stanowią lęgowe. Nad rzeką możemy zobaczyć ptaki drapieżne: orlika krzykliwego, jastrzębia, myszołowa zwyczajnego, krogulca i pustułkę. Liczna jest grupa ptaków śpiewających, a nad Jeziorem Myczkowskim obserwowano rzadkie ptaki wodne, m.in. łabędzia krzykliwego, perkoza dwuczubnego, bielaczka, rybitwę czarną.