Łysa Góra

Lokalizacja: pow. jasielski, gm. Nowy Żmigród
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 2003, na powierzchni 160,74 ha na terenie dwóch wsi: Łysa Góra i Żmigród Stary. Rezerwat należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego. Jego obszar położony jest w zachodniej części Beskidu Niskiego, między Przełęczą Tylicką (688 m n.p.m.) na zachodzie a Przełęczą Dukielską (500 m n.p.m.) na wschodzie. Wchodzi w skład tzw. Pasma Magurskiego z Magurą Małastowską (814 m n.p.m.) i Magurą Wątkowską (847 m n.p.m.). Rezerwat chroni liczący 2250 m odcinek północno-wschodnich zalesionych zboczy wydłużonego pasma górskiego o nazwie Łysa Góra. Rzeźba terenu jest tu bardzo urozmaicona, na co ma wpływ stosunkowo duża rozpiętość wysokościowa: najniżej położony punkt to wylot potoku wypływającego z rezerwatu na wysokości ok. 400 m n.p.m., najwyższy to cypel w części południowo-zachodniej na wysokości około 595 m n.p.m.

Rezerwat chroni ekosystemy leśne budowane przez zespoły żyznej buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej. Buk, jodła, modrzew i jawor są podstawowymi gatunkami lasotwórczymi, z domieszką lipy drobnolistnej i szerokolistnej, wiązu górskiego, jesionu oraz – wprowadzonej sztucznie przez człowieka – sosny wejmutki. W sumie naliczono tu około 240 gatunków, w większości należących do typowo leśnej flory średnich położeń górskich. Trzy  najważniejsze chronione gatunki w rezerwacie to: języcznik zwyczajny (w liczbie ok. 1100 egzemplarzy na areale ok. 25 arów), cis pospolity (ok. 190 sztuk) i kłokoczka południowa (kilka tysięcy sztuk).

Najliczniejszą grupę stanowią tu pospolite gatunki o rozmieszczeniu środkowoeuropejskim: skrzyp leśny, wietlica samicza, nerecznica samcza, prosownica leśna, malina właściwa, sitowie leśne, wiązówka błotna, a także perz właściwy i wilczomlecz migdałolistny.

Gatunki górskie mają we florze stosunkowo duży udział i są reprezentowane m.in. przez jodłę, jawor, przenęta purpurowego, paprotnika kolczystego i przetacznika górskiego. Grupę gatunków ogólnogórskich buduje m.in.: świerząbek orzęsiony, trybula lśniąca, nerecznica szerokolistna. Odnaleziono tu również 2 gatunki podgórskie: skrzypa olbrzymiego i turzycę zwisłą.

Rezerwat stanowi ostoję bogatej fauny charakterystycznej dla piętra dolnoreglowego Karpat. Jest to przede wszystkim fauna leśna, obfitująca w typowe gatunki puszczańskie, w tym również drapieżniki. Najczęściej spotykane są: jeleń, sarna, zając, lis, dzik, borsuk, w sąsiedztwie widziano wilka i niedźwiedzia brunatnego. Oba te gatunki umieszczone zostały w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Gatunki z rzędu owadożernych reprezentują: ryjówka aksamitna i mała, rzęsorek rzeczek oraz zębiełek karliczek. Liczne są gryzonie – zaliczyć należy do nich m.in. mysz polną, leśną i zaroślową. Na obszarze rezerwatu zamieszkuje orzesznica i liczna populacja popielicy. Obszar rezerwatu znajduje się w zasięgu występowania orlika krzykliwego, jastrzębia, puszczyka zwyczajnego i puszczyka uralskiego, licznie występuje tu myszołów zwyczajny oraz krogulec, ale najliczniejsze są drobne ptaki śpiewające, m.in.: pokrzywnica, kapturka, mysikrólik, zięba, strzyżyk, pierwiosnek, piecuszek, świstunka leśna, rudzik oraz muchołówki, sikory, dzięcioły, w tym dzięcioł trójpalczasty, drozdy.

Występuje tu również rzadki chrząszcz – nadobnica alpejska, ujęta w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (1992) oraz rzadki pająk tygrzyk paskowany podlegający ochronie ścisłej. Łysą Górę objęto ochroną w ramach sieci NATURA 2000 jako specjalny obszar ochrony siedlisk.