Rezerwat Tysiąclecia na Cergowej Górze

Lokalizacja: pow. krośnieński, gm. Dukla
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 1963, ma powierzchnię 61,35 ha. Wśród łagodnych wzniesień Beskidu Niskiego Góra Cergowa (716 m n.p.m.) wyróżnia się charakterystyczną sylwetką: jej południowe stoki są gęsto zalesione i wznoszą się dosyć łagodnie, zbocza północne opadają stromo w dolinę Jasiołki. Wznoszący się na południowy wschód od Dukli masyw to jeden z najcenniejszych przyrodniczo obszarów tej części Karpat. Cergowa słynie z osuwisk, wychodni skalnych i jaskiń szczelinowych, w których zimują nietoperze. Rezerwat utworzono na północnym stoku wzniesienia porośniętego starą puszczą z drzewostanem bukowo-jodłowym. Występuje tu 18 rodzimych gatunków drzew (m.in. brzoza, buk, dąb szypułkowy, wiąz górski, sosna, modrzew, jesion, grab, czereśnia ptasia, klon polny), 18 gatunków krzewów i 120 roślin zielnych. Przed laty w lesie rosło dużo cisów, ich liczba zmniejszyła się, na co wpływ miało środowisko – coraz gęstszy, zacieniający drzewostan. Doskonałe warunki rozwojowe znalazła natomiast kłokoczka południowa. Na Cergowej znajduje się jedno z większych jej stanowisk w Polsce. Występuje tu łanowo i bardzo dobrze się odnawia. Wiosną możemy ją rozpoznać po kremowych kwiatach nieco przypominających bez, z kolei jesienią pojawiają się jasnoszare torebki nasienne.

Kolejną interesującą rośliną jest miesiącznica trwała, która kwitnąc tworzy w runie buczyny fioletowe łany. Natomiast jesienią i zimą można zobaczyć szeleszczące na wietrze blaszki łuszczynek nasiennych o kształcie księżyca (miesiąca), zwane „judaszowymi srebrnikami”. W rezerwacie i na jego obrzeżach rosną rzadkie gatunki paproci – języcznik zwyczajny i zanokcica skalna, z roślin zielnych: kokoryczka wielkokwiatowa, lilia złotogłów, obrazki plamiste i tojad wiechowaty oraz wiele gatunków mchów i wątrobowców. Występuje tu ponad 100 gatunków grzybów.

W lasach porastających zbocza można spotkać jelenia, sarnę i dzika, pojawiają się wilk, ryś i lis. Swoje gniazda zakłada orlik krzykliwy, myszołów i puszczyk uralski. W rejonie dawnych stawów, dziś częściowo zasypanych, licznie występują salamandry plamiste, traszki, kumaki i zaskrońce.