Pateraki

Lokalizacja: pow. mielecki, gm. Tuszów Narodowy
Typ: leśny

Utworzony został w roku 2002, na powierzchni 58,40 ha w miejscowości Czajkowa. Rezerwat znajduje się w północnej części Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, w pobliżu strefy granicznej między Równiną Tarnobrzeską a Płaskowyżem Kolbuszowskim. Jest to równina pochylająca się ku północy od wysokości 195 m do 150 m n.p.m.

W samym rezerwacie najwyższy punkt osiąga wysokość 176 m n.p.m., a najniższy – w sąsiedztwie koryta Jamnicy – wynosi 170 m n.p.m. W rezerwacie spotkamy głównie lasy grądu subkontynentalnego i łęgi jesionowo-olszowe. Obejmuje on drzewostan położony na dawnych podmokłych terenach tworzonych przez rzekę Jamnicę, rozciągających się na długości 1800 metrów wzdłuż koryta rzeki. Jamnica w chwili obecnej płynie sztucznie ukształtowanym, dość głęboko wciętym w podłoże i pozbawionym silnych zakrętów korytem. Jest to efekt przeprowadzonych w okresie powojennym melioracji.

Podobnie jak większość dawnej Puszczy Sandomierskiej, tereny te dawniej były mokradłami. Był to wówczas obszar niedostępny, nieprzydatny do karczunku i uprawy rolnej, a równocześnie trudny do pozyskania drewna. Prawdopodobnie dzięki temu przetrwał w tym miejscu fragment lasu grądowego ze starodrzewem dębowym o charakterze zbliżonym do naturalnego. Kiedy uregulowano rzekę Jamnicę, lasy zostały osuszone. Dzisiaj trudno uwierzyć, że koryto Jamnicy płynącej dziś w gąszczu przypominającym tropikalną puszczę, to tak naprawdę wykopany wiele lat temu kanał.

Przeważającą część rezerwatu zajmują zbiorowiska leśne, wśród których dominuje grąd. Mały areał przypada na kontynentalny bór mieszany, rośnie również łęg jesionowo-olszowy.

W składzie flory rezerwatu zanotowano dotychczas ponad 230 gatunków roślin. Z gatunków drzewiastych i krzewiastych najpospoliciej występują: dąb szypułkowy, grab zwyczajny, kruszyna, sosna, leszczyna i lipa drobnolistna. Wśród roślin zielnych dominują: orlica pospolita, turzyca orzęsiona, zawilec gajowy, czosnek niedźwiedzi, gwiazdnica wielkokwiatowa, perłówka zwisła, przytulia wiosenna, tojeść gajowa, jeżyna gruczołowata i kostrzewa owcza. Charakterystyczną grupę gatunków tworzą taksony o charakterze ciepłolubnym (kserotermicznym): rzepik pospolity, babka średnia, berberys zwyczajny, gorysz pagórkowy, bukwica zwyczajna, ciemiężyk białokwiatowy, poziomka twardawa, wilczomlecz sosnka i biedrzeniec mniejszy. Kilka roślin objętych jest ochroną ścisłą, m.in.: lilia złotogłów, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, czosnek siatkowaty i bluszcz pospolity.