Golesz

Lokalizacja: pow. jasielski, gm. Brzyska, Skołyszyn.
Typ: Geologiczny

Utworzony został w roku 2000, na powierzchni 27, 45 ha, na terenie miejscowości Krajowice. Wzgórze Golesz wznosi się 5 km na północ od Jasła, na prawym brzegu Wisłoki, przy drodze Jasło- Plizno, na obszarze Pogórza Strzyżowskiego. W rezerwacie „Golesz” ochroną objęto wychodnie piaskowca ciężkowickiego wraz z otaczającym je lasem grądowym w odmianie wschodniokarpackiej, a także ślady grodziska wczesnośredniowiecznego i ruiny średniowiecznego zamczyska.

Tuż obok, w południowo- wschodniej części rezerwatu, można dostrzec szereg ciekawie ukształtowanych wychodni piaskowca ciężkowickiego (tzw. ostańców). Skałki są niezwykle ciekawe ze względu na swoje oryginalne kształty, bogatą rzeźbę oraz ciasny układ na bardzo stromym stoku. Pas skałek rozciąga się na wysokości 270- 320 m n.p.m. Najbardziej interesujące, układające się w ciasny labirynt, występują w górnej części zbocza. Są to tzw. Baszty, rozdzielone wąskimi korytarzami. Ciągną się rzędowo w dół stoku na długości ok. 70 m.

Wzgórze Golesz to także obszar cenny florystycznie. Na przeważającej części rezerwatu rośnie ponad 100-letni starodrzew jodłowo- dębowo- bukowy. Spośród 174 zidentyfikowanych tu gatunków, większość należy do typowo leśnej flory. Wśród gatunków górskich dominują rośliny reglowe reprezentowane przez 12 roślin, m.in.: jodłę pospolitą, jawor, sałatnicę leśną i jeżynę gruczołowatą. Z podmokłymi partiami rezerwatu związana jest szałwia lepka, tojeść gajowa, zaś na zrębach dostrzec można starca Fuchsa i czyśćca górskiego. Spośród odnalezionych 7 gatunków górskich najpopularniejsza jest nerecznica szerokolistna, na siedliskach podmokłych można natomiast znaleźć bodziszka żałobnego, świerząbka orzęsionego, trybułę lśniącą i cebulicę dwulistną. Gatunki podgórskie reprezentuje wyłącznie skrzyp olbrzymi. Na przesuszonych i silnie nasłonecznionych glebach rozwijają  się gatunki kserotermiczne: miodownik melisowaty, szkłak pospolity, rozchodnik wielki, dzwonek brzoskwiniolistny, buławik mieczolistny i traganek szerokolistny.

Na terenie rezerwatu występuje 15 roślin objętych ochroną, większość z nich na siedliskach naturalnych m.in.: paprotka zwyczajna, obrazki alpejskie, pokrzyk wilcza jagoda, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, kopytnik pospolity, konwalia majowa, przytulina wonna, pierwiosnek wyniosły, kruszyna pospolita i kalina koralowa. Osobliwością jest niezwykle bogaty w okazy stanowisko rzadkiej rośliny- obrazków alpejskich. Porastają one szczyty gór, na której stał kiedyś zamek fosę oraz okolice wychodni piaskowca ciężkowickiego. Z kolei paprotka zwyczajna obficie rośnie przy ścianach i wierzchołkach skałek, a skrzypa olbrzymiego znaleźć można w podmokłych miejscach rezerwatu. Fauna obszaru, na której położony jest rezerwat, ma charakter górski, typowy dla Puszczy Karpackiej. Występuje tu jeleń, sarna, dzik, lis, wilk, ryś, popielica, orzesznica.

Bogata jest w awifauna; obserwacje ornitologiczne prowadzone w kompleksie leśnym Podzamcze określiły ok. 160 gatunków ptaków, w czym 102 to gatunki lęgowe. Najliczniejsze są dziuplaki (sikory, dzięcioły, kowaliki, pełzacze i muchołówki), następnie drapieżne (kobuz, pustułka). Z rzadkich gatunków chronionych występują tu: bocian czary, dzięcioł czarny, gołąb siniak, dziwonia, kruk, orzechówka, świerszczak, kląskawka, pokląskwa,  i paszkot. Do rzadszych gatunków gadów i płazów zaliczyć należy żmiję zygzakowatą, padalca zwyczajnego, salamandrę plamistą i kumaka górskiego. Pospolicie występują tutaj żaby, ropuchy, traszki, jaszczurki oraz zaskrońce.