RezTorf
Źródła Tanwi
Lokalizacja: pow. lubaczowski, gm. Narol
Typ: torfowiskowy
Utworzony został w roku 1998 na powierzchni 186,54 ha w obszarze źródliska Tanwi, jednej z najczystszych rzek w Polsce. Rezerwat położony jest w okolicy wsi Huta Złomy na południu od Narola, na terenie Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Teren rezerwatu jest lekko pofalowany, najwyżej położone punkty znajdują się na jego obrzeżach, natomiast ku dolinie Tanwi łagodnie opada.
W rezerwacie chronione są naturalne torfowiska wraz z roślinnością bagienną i otaczającymi je borami bagiennymi i sosnowymi. Na torfowiskach spotkamy zarastające zbiorniki wodne. Najbardziej znanym jest Kobyle Jezioro. Według legendy utopiła się w nim kiedyś źrebna kobyła. Podobno do dzisiaj, kiedy z bagien podnoszą się opary, słychać głos źrebaka. „Kobyle Jezioro” to także nazwa ścieżki przyrodniczej, która prowadzi przez najciekawsze miejsca rezerwatu. Wędrując nią można poznać osobliwości rezerwatu.
Flora rezerwatu liczy 159 gatunków roślin, w tym 13 drzewiastych, 10 krzewiastych, 106 naczyniowych i 30 mszaków. Roślinność bagienną tworzą relikty epoki lodowcowej i z początku holocenu. Występuje tu m.in. rosiczka okrągłolistna, którą możemy zobaczyć przy pomoście nad bagnem. Bardzo ciekawą rośliną jest czermień błotna. Wiosną uwagę zwracają jej białe kwiatostany, a jesienią czerwone owocostany. W rezerwacie zobaczymy wiele gatunków mchów, widłaków oraz porostów o bardzo ciekawych kształtach. Rośnie tu również bagno zwyczajne (roślina używana dawniej m.in. do celów leczniczych i odstraszania moli), borówka bagienna (zwana pijanicą lub łochynią), modrzewnica zwyczajna, przygiełka brunatna, sit sztywny, pomocnik baldaszkowaty, grążel żółty i grzybień biały. W drodze wieloletnich procesów powstały tu pokłady torfu. Na mokradłach zaczyna swój bieg rzeka Tanew. W sosnowym lesie rosnącym na przybagiennych wydmach znajdziemy borówkę czarną i brusznicę. Między dominującymi sosnami krajobraz urozmaica czasem brzoza występująca tu w dwóch gatunkach: brodawkowatej i omszonej.
W rezerwacie żyją m.in.: jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki, wydry, kuny leśne i bobry. Czasami można znaleźć tropy wilków i łosi. Mokradła są miejscem życia wielu gatunków gadów i płazów. Liczne są tu także ptaki drapieżne, m.in. orły bieliki, myszołowy i jastrzębie. Spotkać tu można również bociana czarnego.
Fot. M.Pociask
Końskie Błota
Lokalizacja: pow. mielecki, gm. Przecław
Typ: torfowiskowy
Utworzony został w roku 2004, na powierzchni 20,20 ha, na wschód od miejscowości Rzemień, w obszarze Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Torfowisko zwane „Końskie Błota” określa się także mianem „Koniowe Błota”, a jego historia oraz flora i fauna są podobne do tych występujących w rezerwacie „Bagno Przecławskie”. Jest to śródleśne mokradło bezodpływowe, zagłębione pomiędzy wzgórzami wydmowymi a zalesionym borem sosnowo-dębowym. Teren rezerwatu położony jest na wysokości 200 m n.p.m.
Oczko wodne, porośnięte zespołem grzybienia białego, zwyczajowo zwanego także nenufarem lub lilią wodną, otoczone jest szuwarami i roślinnością torfowiskową. Obrzeże mokradła porasta śródlądowy bór wilgotny.
W rezerwacie zinwentaryzowano 93 gatunki roślin i mszaków o bardzo różnych wymaganiach ekologicznych, od roślin sucholubnych rosnących w wyższych obszarach wydm, przez rośliny leśno-borowe, po taksony wilgociolubne, bagienne, torfowiskowe i wodne. Największa liczba gatunków występuje w strefie przejściowej: od kontynentalnego boru mieszanego, przez bór bagienny aż do torfowiska.Cenne gatunki flory, podlegające ochronie prawnej i występujące w rezerwacie, to: owadożerna rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty, grzybienie białe, konwalia majowa, kruszyna pospolita, bagno zwyczajne, płonnik pospolity, wełnianka i pałka szerokolistna oraz torfowce: błotny, odgięty i nastroszony.
Rezerwat jest częścią większego kompleksu leśnego, jest więc miejscem bytowania licznych zwierząt leśnych. Z gatunków zamieszkujących lub przebywających okresowo wymienić można: jelenia, sarnę, kunę leśną, dzika, łasicę łaskę, kreta, wiewiórkę pospolitą, zająca szaraka, mysz leśną oraz nornicę rudą. Awifauna nie jest reprezentowana zbyt licznie, ale występuje tu szereg gatunków ptaków objętych ochroną. Dostrzeżono krzyżówkę, myszołowa zwyczajnego, bażanta, sierpówkę, turkawkę, kukułkę, dzięcioła zielonego, dzięciołka, świergotkę drzewną, pliszkę żółtą, rudzika, kosa, sikorkę ubogą i bogatkę, kowalika, srokę, ziębę i gila. Na terenie rezerwatu żyją też gady: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny oraz żmija zygzakowata. Płazy reprezentowane są przez kumaka górskiego, ropuchę szarą i zieloną, rzekotkę drzewną oraz żabę trawną.
Suchy Łuk
Lokalizacja: pow. leżajski, gm. Leżajsk
Typ: torfowiskowy
Utworzony został w roku 1990, na powierzchni 9,97 ha niedaleko Brzózy Królewskiej. Znajduje się na obszarze Brzóźniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu położonego w Kotlinie Sandomierskiej. W okresie ostatniego zlodowacenia San pokryty był warstwą lodu, który ustępując pozostawił kilkudziesięciometrową warstwę osadów morenowych. W południowej części Kotliny na wysoczyznach osady morenowe uległy znacznemu zerodowaniu. Efektem było powstanie gleb zarówno piaszczystych, jak i gliniastych oraz wielu jezior, bagien i rozlewisk. Bagna te na terenach przepływowych tworzyły zbiorowiska olsów, zaś w terenach bezodpływowych tworzyły się torfowiska wysokie i niskie. Jednak po II wojnie światowej na skutek prac melioracyjnych obszary podmokłe w znacznym stopniu zanikły.
Współcześnie jednym z nielicznych zachowanych torfowisk wysokich dawnej Puszczy Sandomierskiej jest położone torfowisko „Suchy Łuk” porośnięte w części karłowatym drzewostanem sosnowym tworzącym bór bagienny. Obejmuje ono niewielkie lokalne zagłębienie zamknięte piaszczystym wzniesieniem (wałem wydmowym) opadającym lekko w kierunku zachodnim. Utworzono tu rezerwat przyrody, by chronić unikatową roślinność torfowiska wysokiego o wyraźnej kępkowej strukturze z rzadkim zespołem roślin wełnianki pochwowatej i torfowca odgiętego.
Flora liczy 37 gatunków roślin. Zasadniczy jej zrąb stanowią pospolite rośliny borowe: sosna pospolita, borówka czarna, wrzos pospolity i borówka brusznica. W obrębie torfowiska spotkać można obficie występują krzewinki i rośliny będące charakterystycznymi gatunkami dla zespołów torfowisk wysokich, np. modrzewnicę zwyczajną i żurawinę błotną. Z roślin rzadkich rosną m.in.: rosiczka okrągłolistna i długolistna, kruszyna pospolita, bagnica torfowa i żurawina. Bagno zwyczajne, turzyca skąpokwiatowa i przygiełka biała należą do grupy reliktów glacjalnych i postglacjalnych. Z gatunków pospolitych wymienić należy należy: brzozę brodawkowatą, jarzęba pospolitego, wierzbę uszatą i siedmiopalecznika błotnego. Z rzadkich gatunków zwierząt stwierdzono występowanie rzekotki drzewnej, żmii zygzakowatej i ropuchy paskówki. Na teren ten zlatuje szereg ptaków, m.in. dzięcioł czarny.
Imielty Ług
Lokalizacja: pow. stalowowolski, gm. Janów Lubelski, Modliborzyce
Typ: torfowiskowy
Utworzony został w roku 1988, na powierzchni 802 ha, położony jest na styku województwa podkarpackiego i lubelskiego. W województwie podkarpackim znajduje się 70 ha obszaru chronionego. Rezerwat to obszar o wybitnych walorach krajobrazowych i przyrodniczych. Ochroną objęto w nim zarastające jeziorka, stawy, jedno z największych w Puszczy Solskiej torfowisk wysokich (o miąższości torfu 6 metrów), torfowiska przejściowe oraz otaczający je bór bagienny.
Jeszcze w XIX wieku wykorzystując naturalne zagłębienie terenu wybudowano tu staw, później przedzielono go groblą. Dzisiaj są to już dwa zbiorniki: Imielty Ług i Radełko. W rezerwacie możemy obserwować kolejne fazy zarastania zbiornika wodnego. Wędrując po wydmie zwanej Dużą Grępą możemy wejść praktycznie na sam środek bagna. Na końcu tej wydmy - przy stawach - urządzono platformę widokową.
Na terenie rezerwatu wyróżniono 45 zbiorowisk roślinnych. W ich skład wchodzi: 139 gatunków grzybów wielkoowocnikowych, 71 gatunków porostów, 82 gatunki mszaków oraz około 500 gatunków roślin, z których aż 27 jest objętych ochroną gatunkową. Do najciekawszych należą: mącznica lekarska, wawrzynek wilczełyko, goździk piaskowy i salwinia pływająca. Spotkamy tu także relikty okresu lodowcowego, takie jak bagnica torfowa, wierzba borówkolistna, wierzba lapońska oraz turzyce: bagienna i strunowa. Można tu zobaczyć m.in. trzy gatunki rosiczek, długosza królewskiego, grążela żółtego, grzybienia białego, widłaczka torfowego i wrońca widlastego.
Z chronionych grzybów występuje szmaciak gałęzisty. Wiele grzybów spotkanych w rezerwacie znajduje się na Liście Roślin Zagrożonych w Polsce, m.in. sarniak dachówkowaty, lakownica lśniąca, szczecinkowiec jodłowy, czyren sosnowy. Z porostów chronionych odnaleziono: brodaczkę kędzierzawą, brodaczkę kępkową, a z Listy Porostów Zagrożonych w Polsce – żółtlicę chropowatą, płucnicę islandzką, płucnicę żółtą i mąklę tarniową.
Bogata jest także fauna, żyje tu 95 gatunków ptaków. Gniazda zakładaj m.in. głuszce, cietrzewie, bociany czarne, żurawie, kaczki krzyżówki, jastrzębie, orły bieliki i rybołowy. Najłatwiej zobaczyć można mewy śmieszki, które żyją na tym obszarze w wielkich skupiskach. Z ssaków w obrębie rezerwatu lub jego najbliższej okolicy pojawia się wilk, lis, borsuk, kuna, piżmak, jeleń, sarna oraz łoś, żeruje także wydra.
W stawach żyją karasie, liny, okonie, piskorze, cierniki i różanki. Z płazów zaobserwowano: traszki, grzebiuszki ziemne, liczne gatunki żab, ropuch, rzekotki drzewne i kumaka nizinnego. Z kolei najczęstsze gady to: jaszczurki- zwinka i żyworodna, padalec, zaskroniec i żmija zygzakowata.
Fot. A.Krzykwa
