Lokalizacja: pow. przemyski, gm. Bircza.
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 1991, na powierzchni 138,46 ha w okolicy miejscowości Korzeniec. Leży na obszarze Pogórza Przemyskiego, w obrębie zachodniego zbocza pasma Frankowa-Grunowa, ciągnącego się pomiędzy Sanem a Wiarem od Krzywczy do Łodzinki.

„Krępak” to rezerwat położony kilka kilometrów na północ od Birczy. Jego obszar ma nieregularny kształt, złożony z dwóch części oddzielonych drogą asfaltową Przemyśl – Sanok oraz gruntami prywatnymi wsi Korzeniec. Odrębny obszar stanowi także nieduży fragment położony między tą drogą, a utwardzoną drogą gruntową stanowiącą część starego traktu kupieckiego Przemyśl – Sanok.

Ze środkowej części rezerwatu wypływa potok Korzeniecki. Na całym obszarze występuje gęsta sieć małych potoków i okresowych cieków, które mają zdecydowanie górski charakter – ich doliny są głębokie, a koryta wąskie. Wykazują one duże spadki, w obrębie koryt spotyka się progi i niewielkie wodospady, a ich dna wyścielone są rumoszem. Najniższy punkt w rezerwacie leży na wysokości 350 m n.p.m. i znajduje się przy północno-zachodniej granicy w dolinie potoku. Najwyższy, o wysokości 490 m n.p.m., leży przy południowo-wschodniej granicy. Analiza występującej tu flory pozwala zaliczyć ją do piętra pogórza, z czego niższe partie terenu pokrywają żyzne lasy liściaste – grądy subkontynentalne, z kolei wyższe – żyzna buczyna karpacka. Rezerwat w całości porośnięty jest starodrzewem jodłowo-bukowym, z domieszką grabu, jaworu, dębu, wiązu, lipy, osiki, czereśni, klonu, brzozy brodawkowatej i modrzewia. Towarzyszy im charakterystyczne runo podgórskiej formy buczyny karpackiej.

Występują tu m.in.: nerecznica samcza, wietlica samicza, lepiężniki, żywiec gruczołowaty i cebulkowy, żywokost sercowaty, szałwia lepka, tojeść gajowa, gajowiec żółty, turzyca orzęsiona, marzanka wonna, kopytnik pospolity i wawrzynek wilczełyko. Wiosną kwitnie wiele geofitów. W miejscach suchych rośnie turzyca orzęsiona, natomiast na siedliskach wilgotnych: skrzyp olbrzymi i sitowie leśne. Do najbardziej interesujących zaliczono: storczyka plamistego, męskiego i szerokolistnego, a także kruszczyka sinego i buławnika wielokwiatowego. Na obrzeżach lasu spotkamy dziki bez hebd, który w odróżnieniu od innych gatunków bzu nie ma zdrewniałych gałęzi. Z objętych ochroną ścisłą grzybów zanotowano występowanie: soplówki jodłowej, sromotnika bezwstydnego i szyszkowca łuskowatego. W sumie rozpoznano dotąd 250 gatunków roślin: 16 drzew, 24 krzewów i krzewinek oraz 210 roślin zielonych.

Na terenie tym występuje fauna leśna charakterystyczna dla puszczy karpackiej. Spotkać można: jelenia, sarnę, lisa, dzika, zająca, kunę leśną, a z rzadka wilka, rysia i niedźwiedzia. Badania ornitofauny wykazały występowanie w tym rejonie 48 gatunków ptaków, w tym 27 lęgowych. Najliczniejsze są ptaki śpiewające: zięba, pierwiosnek, pokrzewka czarnołbista, rudzik, kos, śpiewak i świstunka. Mniej licznie występują: myszołów, grubodziób, dzięcioł duży, muchołówka białoszyjna i szara, grzywacz, szpak, piecuszek, raniuszek, pełzacz leśny, szczygieł, cierniówka, zaganiacz i inne. Za lęgowe uznano: puszczyka uralskiego, puszczyka, kruka, siniaka, liczne dzięcioły (białogrzbietego, zielonosiwego, czarnego), zniczka, krogulca, czyża, turkawkę i pliszkę górską. Gady reprezentowane są przez jaszczurkę zwinkę i żyworodną, zaskrońca i padalca. Z płazów występuje: salamandra plamista, traszka karpacka i kumak górski.

Fot. M.Sebastianka

Lokalizacja: pow. leski, gm. Lesko.
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 2003, na powierzchni 58, 19 ha na terenie miejscowości Średnia Wieś. Położony jest w rejonie Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Rezerwat obejmuje fragmenty zbiorowisk gradowych na wzniesieniach położonych nad Sanem: Górze Sierocie (369,3 m n.p.m.) oraz sąsiednim, bezimiennym wzniesieniu (422,8 m n.p.m.) należą one do pasma Czulni (576 m n.p.m.) - elementu Pogórza Leskiego. W odległości około 400- 500 m od jego granic przepływa San, który oddziela rezerwat od miejscowości Średnia Wieś i pobliskiej Bachlawy. Od momentu rozebrania drewnianego mostu na Sanie dotrzeć do niego można jedynie od strony Zwierzynia, wędrując po prawej stronie rzeki.

„Grąd w Średniej Wsi” obejmuje fragment subkontynentalnego grądu o wysoki stopniu naturalności. Ochroną objęto w nim dwa cenne wiekowo siedliska żyznego lasu lipowo- grabowego z domieszką dębu wiązu i brzozy w wieku ponad 100 lat oraz sosny zwyczajnej w wieku ok. 130 lat, prawdopodobnie naturalnego pochodzenia. W składzie flory rezerwatu  zanotowano dotychczas około 200 gatunków roślin, z czego 32 to taksony górskie. Najczęściej spotykane to: turzyca orzęsiona, marzanka wonna, gajowiec żółty, miodunka ćma, podagrycznik pospolity, gwiazdnica gajowa, zawilec gajowy, wietlica samicza, nerecznica samcza i bluszczyk owłosiony.

W rezerwacie jest ogółem 20 taksonów chronionych (12 objętych ochroną ścisłą i 8 częściową). Gatunki objęte ochrona ścisłą to: parzydło leśne, pokrzyk wilcza jagoda, wawrzynek wilczełyko, kruszczyk szerokolistny, skrzyp olbrzymi, śnieżyczka przebiśnieg, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, gnieźnik leśny, podkolan biały, paprotka zwyczajna i cebulica dwulistna.

Grzyby podlegające ochronie ścisłej reprezentują: szyszkowiec łuskowaty, sromotnik bezwstydny i szmaciak gałęzisty. Do licznych grzybów objętych ochroną częściową w rezerwacie należą m.in. gatunki z podgromady podstawczaków: borowik szlachetny, podgrzybek zajączek i podgrzybek złotawy, lakówki, czubajka kania i gałęziaki.

Zalesione zbocza, na których powstał rezerwat, od rzeki dzielą pola uprawne. Często możemy tu spotkać wychodzące z lasu sarny, jelenie, zające i lisy. Wiosną kwitną rosnące łanami żywokot sercowaty i bulwiasty oraz żywiec cebulkowy. Niedaleko rezerwatu nad Sanem znajduje się duże stanowisko pióropusznika strusiego. Ta dolina to także doskonałe miejsce polowań dla ptaków drapieżnych.

Lokalizacja: pow. bieszczadzki, gm. Lutowiska.
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 1983, na obszarze 189,87 ha, na terenie wsi Hulskie. Znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Sanu oraz otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

Rezerwat położony jest w paśmie Otrytu na południowym zboczu gór Hulskie (na wysokości od 468 do 846 m n.p.m.) i chroni fragment puszczy bieszczadzkiej o pierwotnym charakterze. Jest to jeden z najłatwiej dostępnych obszarów, na którym można zobaczyć, jak bieszczadzka puszcza wyglądała przed wiekami, w jej zróżnicowaniu siedliskowym i wysokościowym. Do wysokości 550 m n.p.m. znajduje się las grądowy i olszynka karpacka. Powyżej występuje żyzna buczyna karpacka zróżnicowana na podzespoły: typowy, wilgotny z miesiącznicą trwałą i świeży z kostrzewą górską.

Oprócz buków (najstarsze mają ponad 30 metrów wysokości, a ich wiek dochodzi do 200 lat) i jodeł rosną tutaj także jawory, jesiony i wiązy górskie. Flora rezerwatu liczy ok. 300 gatunków, w tym, wchodniokarpackie. Występują tu m.in.: goździk skupiony, sałatnica leśna i tojad. Z gatunków górskich można zobaczyć skrzypa olbrzymiego, goryczkę trójeściową, parzydło leśne, ciemiężycę białą, omiega górskigo i wiele innych. W rezerwacie występuje także języcznik zwyczajny- paproć o nie podzielonych liściach.

Rozległe kompleksy leśne pasma Otrytu oraz dolina Sanu, stanowiąca ważny korytarz ekologiczny, są miejscem żerowania wielu gatunków zwierząt. Ten obszar jest ostoją wielkich puszczańskich drapieżników: niedźwiedzia brunatnego, wilka, żubra i rysia, które znajdują tutaj doskonałe warunki do bytowania. Możemy spotkać także żubry, jelenie, sarny i dziki. Liczni są przedstawiciele rzędu gryzoni, owadożernych oraz zajęczaków i łasicowatych. W rezerwacie i jego sąsiedztwie występuje ponad 50 gatunków ptaków, z drapieżnych: orzeł przedni, krogulec, jastrząb, myszołów zwyczajny, pustułka i trzmielojad. Najliczniejsze i najbardziej zauważalne są drobne ptaki śpiewające. Zaobserwować można też m.in. węża Eskulapa i salamandrę plamistą.

Fot. A.Krzykwa

Lokalizacja: pow. leski, gm. Lesko.
Typ: Leśny

Utworzony został w roku 1970 na powierzchni 5, 34 ha na terenie wsi Manasterzec.Góra Sobień (360 m n.p.m.) leżąca w Górach Słonnych, znana przede wszystkim z ruin zamku Kmitów, jest miejscem szczególnie cennym przyrodniczo. Na terenie znajdującego się tutaj rezerwatu występuje szereg rzadkich gatunków roślin, które łatwo można zauważyć, bo często rosną przy szlaku prowadzącym z parkingu do ruin zamku.

W rezerwacie znajdziemy fragmenty lasu gradowego, lipowo-grabowego, buczyny karpackiej i łęgu podgórskiego. Najniższe partie porasta las łęgowy z jesionem wyniosłym. Świerkiem pospolitym, jaworem i leszczyną.

Florę rezerwatu reprezentuje ponad 200 gatunków, spośród których bogato reprezentuje się roślinność runa, tworząca zbiorowisko typowe dla Karpat Wschodnich.  W połowie marca, a czasem nawet wcześniej zakwitają m.in. śnieżyczki przebiśniegi, liczne przylaszczki i cebulice dwulistne. Zaraz po nich pojawiają się kolejne: pierwiosnka wyniosła, żywiec gruczołowaty, miodunka ćma i inne geofity. Te rośliny masowo występują na południowo- zachodnim zboczu i są doskonale widoczne z dróżki wiodącej do jednego gospodarstwa położonego u podnóża Sobienia (dojście od strony drogi prowadzącej do Załuża). Kolejne atrakcje botaniczne pojawiają się pod koniec maja i w czerwcu. Przy samej ścieżce wiodącej z parkingu do ruin zamczyska możemy zobaczyć lilie złotogłów i tojady: mołdawski, wiechowaty i dziobaty. W tym czasie kwitną także czworolist pospolity i obrazki alpejskie. Na terenie ruin zamku oraz na południowych stokach wzgórza rośnie szereg roślin ciepłolubnych: rzepik pospolity, dzwonek brzoskwiniolistny, groszek leśny i ciemiężyk białokwiatowy. Towarzyszy im unikalna fauna kserotermiczna, m.in. skaponogi, pierwowije, roztocza, kosarze, pająki i sieciarki.

Świat fauny reprezentują m.in.: lisy, sarny, tchórze, kuny leśne, drobne ptaki śpiewające, myszołowy i kurki, kumaki górskie, salamandry plamiste, traszki alpejskie, żmije zygzakowate, jaszczurki i zaskrońce. Występuje tu szereg rzadkich motyli: paź żeglarz, niepylak mnemozyna i ćma trupia główka.

Fot. M.Sebastianka